فرهنگ وهابیت (قسمت اول) فتنه وهابیت

 

نویسنده: سید احمد بن زین ابن احمد دحلان المکیوشی شافعی-مترجم:عباسقلی غفاری فرد

 

سید احمد بن زین ابن احمد دحلان المکیوشی شافعی،فقیه و مورخی بود که در مکه معظمه، مقام مفتی و عنوان«شیخ الاسلامی» را در اختیار داشت و آثار علمی متعددی را به رشته تحریر درآورد.

 

سید احمد در سال 1231 هجری قمری در مکه متولد شد و در محرم سال 1304در گذشت.تعدادی از کتب این مولف،همچون:«الازهار الزینیه فی شرح متن الالفیه»، «تاریخ الدول الاسلامیه بالجداول المردیه»، «فتح الجوادل منان علی العقیده المسمات بی فید الرحمان»،«الدرس السنیه فی الردی علی الوهابیه»،«نهل العطشان علی فتح الرحمان فی تجوید القرآن»،«خلاصه الکلام فی امراء البلاد الحرام»،«الفتوحات الاسلامیه» و در سطحی وسیع منتشر و توزیع شده است.

 

مقاله حاضر یکی از آثار این نویسنده فقیه است که در سال 1978 میلادی و به اهتمام حسین حلمی بن سعید استانبولی در شهر استانبول به چاپ رسیده است.

دوران سلطنت سلطان سلیم دوم-1222،1204ه.ق بسیار آشفته بود و از جمله تحرکات فتنه آمیزی که در روزگار وی شکل گرفت، توطئه وهابیت بود که در حجاز اتفاق افتاد. در پی این رویداد، توطئه گران اداره«حرمین شریفین»را به دست گرفتند و زائران مصری و سوری را از انجام مراسم عبادی حج بازداشتند. در همین ایام، حرکت دیگری در مصر اتفاق افتاد که براثر آن، پیروان فرانسیس (1213 تا 1216 ه.ق)این سرزمین را پاره پاره کردند.

 

رویارویی بین مدافعان وهابیت و «غالب ابن مساعد الشریف» حاکم مکه در سال 1204ه.ق آغاز شد.

 

پیش از این، مدافعان وهابیت در نقاط مختلف پراکنده بودند و در انظار، محترم باوقار و صلح طلب به نظر می رسیدند.اما به مرور زمان، طبیعت شریر و جنایتکارانه خود را آشکار ساختند و با ترور و کشتار گسترده به حکومت خود ادامه دادند.اینان شمار کثیری از مردان بی گناه را به قتل رسانیدند و دارایی و اموال آن ها را به غارت بردند و زنشان را به اسارت گرفتند.بنیان گذار شریر این فرقه «محمدبن عبدالوهاب» از قبیله بنو تمیم بود که عمری طولانی داشت (1111-1200ه.ق) و پاره ای تاریخ مرگ او را، عبارت«اهلاک الخبیث»یافته اند(ارزش عددی این عبارت به حروف ابجد،عدد 1200 را نشان می دهد.)

 

محمدبن عبدالوهاب در مدینه درس می خواند.پدر و برادرش، مردانی عالم و متدین بودند.شواهدی در دست است که بر اساس آن، پدر و برادر و برخی از اساتید او، پیش بینی کرده بودند که محمد ابن عبدالوهاب از راه راست منحرف خواهد شد و با رهبری خود، مردم را به گمراهی خواهد کشانید. این پیش بینی آنها، بر اساس مطالعه در رفتار و کردار غیر عادی محمد ابن عبدالوهاب انجام گرفته بود، به ویژه که رفتار و کردار او غالباً بر ضد مسایل آگاهی بخش مردم و متکی بر سرزنش آنها بود.

 

پیش بینی مذکور در اندک مدتی به حقیقت پیوست، زیرا او انحرافی را آغاز و پی ریزی کرد و ترتیبی فراهم آورد تا به وسیله آن، عقیده خود را به مردم انتقال داده و آنها را تشویق کرد تا به رهبران اسلام بی اعتنایی کنند و آنها را به ایجاد بدعت متهم سازد.

 

بر طبق اصول وهابیت،اگر شخصی چیزی را به کسی غیر از خدا استناد دهد(حتی اموری باشد که مطلقاً مجاز است)یک بدعت گذار، مشرک و مرتد محسوب می شد و چنین است در مورد کسی که مساعدت دیگری را در موفقیت خود در رفع یک سلسله مشکلات معین دخیل بداند.به همین دلیل، زیارت ضریح مقدس پیامبر اکرم(ص)یا هر پیامبر دیگر،امام،قدیس یا هر فرد الهی شرک محسوب می گردد.

 

همچنین است شفیع قرار دادن آنها برای استمداد از درگاه خداوند.شخص،مجاز به سفر به عتبات عالیات نیست و نمی تواند از امامان استمداد جوید و هنگام توسل به مقدسین،نباید نام آنها را به زبان آورد.وهابیون برای مقبول ساختن این مفاهیم،کوشیدند طرح ها و مدلهایی برای اصول خود پدید آورند،اما در هیچ کدام از موارد، صاحب توفیق نشدند.با وجود این، محمدبن عبدالوهاب برای جلب شماری از پیروانش،تدابیر ویژه ای را اتخاذ کرد.وی با بیان شیوه ای مخصوص و تهیه مقالات متعدد، عقاید خود را ارایه کرد و پرهیزگارترین موحدان را بدعت گذار و مشرک نامید.او موفق شد شماری از امرای محلی بخش عربستان شرقی را ملازم خود سازد و در این رهگذر، آنها را تشویق کرد تا در تبلیغ اصول وهابیت او را یاری دهند که این امر با موفقیت مواجه شد و آنها به او کمک کردند تا حکومتش تقویت شود و گسترش یابد.

 

بدین ترتیب، محمدبن عبدالوهاب به اعمال قدرت در میان بادیه نشینان پرداخت تا ارتشی از افراد ناآگاه و مردمی غافل،مهیا سازد.او بیش از هر مسئله دیگر ،این تفکر را در ذهن آنها ایجاد کرده بود که در صورت نافرمانی دستوراش کافر با مرتد خواهند بود و برپایه این اعتقاد ریختن خون مسلمانان برای وهابیون مباح گشته بود.در این راستا،شماری از علما برجسته از جمله شیخ سلیمان ،برادر محمد ابن عبدالوهاب و نیز تعدادی از معلمان سابق او،مقالاتی یر ضد اصول وی ،منتشر ساختند.از سوی دیگر،چند تن از حکام محلی،اصول وی را تعمیم بخشیدند و محمد بن سعود جد اعلای سلسله حاکم فعلی در حجاز،پسر و جانشینش عبدالعزیز محمد بن سعود از جمله حکام محلی ای بودند که از محمد ابن عبدالوهاب پشتیبانی می کردند و اصول او را گسترش می دادند.این حکام برای پشتیبانی از محمد ابن عبدالوهاب و مساعدت وی هر چه در توان داشتند در طبق اخلاص نهادند(شاید ذکر این موضوع خالی از فایده نباشد که خاندان سعود از شاخه خاندان مسلمیه کذاب محسوب میشود.)

 

همان گونه که آمد،بیشتر معلمان محمدبن عبدالوهاب،گمراهی او و امکان فراهم آمدن پیروانی را برای او،پیش بینی کرده بودند و سرانجام پیش گویی های آنان حقیقت پیدا کرد.محمدبن عبدالوهاب گمراه شد و گروه انبوهی از مردم غافل را اغفال کرد.به هر حال، وی مدعی بود که مصلح است و چنین وانمود می کرد که هدف خاص او از ایجاد فرقه وهابیت، تجدید عقیده خالص و محکم توحیدی و به دور از شرک است.وی مدعی بود که مردم از طریق عبادت خدای یگانه، منحرف شده اند و ششصد سال است که در مسیر جاده کفر و شرک است،گام بر می دارند.او همچنین خود را موظف می دانست که برای احیاء توحید خالص باید حرکتی را آغاز کند و در پیشبرد این عقیده، به آیات متعدد قرآنی متوسل می شد.

 

آیاتی که وی بیان می کرد بر بی دینان مصداق دارد، اما او از این آیات بر ضد مومنان استفاده می کرد،که دو آیه ذیل نمونه ای از آن است:

 

الف:«و چه اشتباه بزرگی می کند آنکه به غیر خدا دعوت می کند(6-45)»

 

ب:«و دعوت نمی کند به غیر خدا،به چیزی که نه ترا منفعت می رساند و نه ضرر(106-10)»

jfrn.ir جبهه فرهنگی راویان نور