آشنایی بادفاع مقدس فصل سوم شرایط حاکم برعراق قبل ازتجاوزبه ایران (۴)نقش دولت انگلیس درتجربه خوزستان

آشنایی با دفاع مقدس فصل سوم شرایط حاکم بر عراق قبل ازتجاوزبه ایران و اهداف تجاوز عراق( ۴) نقش دولت انگلیس برتجزیه ی استان خوزستان دولت انگلستان هرگاه برای رسیدن به اهدافش به موقعیتی آشفته و به هم ریخته نیاز داشت بی درنگ دست به آشفتگی اوضاع در ایران می زد در سال ۱۸۳۷ علیرضا پاشا حاکم بغداد به خرمشهر حمله کرد مردم آنجا را قتل عام نمود و اموال آنان را به یغما برد.اقدام علیرضا پاشا بی‌تردید به تحریک مأموران دولت انگلستان انجام گرفت تا محمد شاه را از ادامه محاصره هرات بازدارد دولت ایران نسبت به اقدام علیرضا پاشا اعتراض کرد پاسخ دولت عثمانی این بود «بندر محمره (خرمشهر )ازتوابع بصره و بغداد و ملک ماست و رعیت خود را تنبیه کرده‌ایم اگر ثابت کردید که محمره (خرمشهر)از ایران است آن گاه از آن گفتگو کنید« وزیر مختار دولت انگلستان نیز به حمایت از دولت عثمانی بر آمد و گفت «شما نخست ثابت کنید که محمره(خرمشهر) خاک ایران است آن هنگام ادعا کنید« این نخستین بار است که دولت عثمانی و انگلیس اساس حقوق حاکمیت ایران را برخرمشهر انکار می‌کردند. به هر حال برای جلوگیری از جنگ بین ایران و عثمانی دو کشور انگلیس از طریق مذاکره در کنفرانس ارز روم که به مدت ۴ سال به طول انجامید برمبنای حقوق تاریخی و مالکیت بالفعل ایران خرمشهر استوار بود. اما نماینده دولت عثمانی به کلی منکر حقوق ایران بود نماینده دولت انگلیس نیز که به عنوان میانجی در کنفرانس شرکت داشت و از موضع دولت عثمانی دفاع می کرد تلاش مشترک دولت عثمانی و انگلیس به علت تدابیر و قدرت استدلال میرزا تقی خان امیرکبیر در مورد حاکمیت ایران و خرمشهر سندی ارائه داد که به فرمان مورخ محرم ۱۲۵۴ سلطان محمد دوم پادشاه عثمانی خطاب به علیرضا پاشا--حاکم بغداد مربوط بود در قسمتی از این فرمان آمده است از آنجا که محمره (خرمشهر )ازتوابع ایالات فارس است و اهالی آنجا از جانب حکومت خود اجازه ی جنگ نداشتند. در مقام منازعه بر نخواستند فوراً محمره (خرمشهر) را به آن دولت بازگردانید و سند استعداد آن را خدمت وزرای ما تقدیم دارید »با توجه به استدلال امیرکبیر مالکیت ایران بر خرمشهر محرز شد و دقیقاً در ماده دوم قرارداد دوم ارزروم ۱۸۴۷ قید شد به موجب این ماده دولت ایران از کلیه دعاوی خود در مورد شهر و ولایت سلیمانیه چشم پوشید و دولت عثمانی نیز متقابلاً رسماً متعهد شد شهر و بندر محمره (خرمشهر )جزیره خزر (آبادان) لنگرگاه واراضی واقع در ساحل شرقی شط العرب یعنی ساحل چپ آن که در تصرف عشایری است که متعلق به ایران شناخته شده است تحت حاکمیت مطلق دولت ایران باشد به علاوه کشتی‌های ایرانی حرکت خواهند داشت که راه آزادی کامل در شط العرب از محلی که شط به دریا می ریزد (مصب)تا نقطه تلاقی مرزهای دو کشور عبور و مرور کنند. با این حال دولت عثمانی با تبانی روس و انگلیس» یادداشت توضیحی» را که به موجب آن مالکیت ایران بر خرمشهر فوق العاده محدود می‌شود تهیه کردند میرزا محمدعلی خان نماینده ایران که برای مبادله اسناد مصوب عهدنامه ارزروم به استانبول رفته بود با تهدید و ارعاب دولت انگلستان مجبور شد« یادداشت توضیحی» را امضا کند البته دولت ایران به طور رسمی اعلام کرد که نماینده ایران فاقد اختیارات قانونی برای امضای «یادداشت توضیحی» بود لذا آن را نپذیرفت و فاقد اعتبار تلقی کرد بنابراین هم در جریان مذاکرات قبل ازعهدنامه دوم ارز روم و هم در متن عهدنامه مالکیت ایران بر استان خوزستان کاملاً محرز است البته دولت عثمانی با حمایت انگلیس تصریح کرد امتیازات بیشتری از ایران بگیرد اظهارات «شیل» به وزیر مختار انگلیس در تهران از ت بانی دولت عثمانی با دو کشور میانجی پرده برمی‌دارد حال که دولت عثمانی از پشتیبانی دولت میانجی روس و انگلیس برخوردار است و تاویل هایی که از چند نقطه مشکوک عهد نامه شده با تایید و تصویب رسمی آن جناب و موسیواستینف بوده است دولت ایران هر دست و پا وکوششی که در ابطال آن ها به کند دستش به جایی نخواهد رسید برای آنکه برخلاف تصمیم مسجل انگلستان و روسیه است و در نتیجه منافی رأی دولت عثمانی .»به طوری که ملاحظه می شود اظهارات شیل حاکی از تبانی دولت عثمانی با دو کشور انگلیس و روس است که در تحمیل خواسته های خود به ایران از هیچ کوششی دریغ نمیکردند اکنون باید از سران رژیم بعثی عراق و نویسندگان عرب پرسید با توجه به اسناد موجود در عقدنامه دوم ارز روم ۱۸۴۷ آیا کشور بریتانیا از ایران حمایت می کرد یا از دولت عثمانی بدیهی است موقعیتی که انگلیس در آن هنگام در خلیج فارس داشت اقتضا می‌کرد که از دولت عثمانی حمایت کند و بدون تردید تمام تلاش انگلستان هم این بود که در آن موقع استان خوزستان را برای همیشه از ایران جدا کند اما اسناد تاریخی موجود و استدلال خوب امیرکبیر مانع است تحقق توطئه انگلستان شد و به همین جهت در متن عهدنامه مالکیت ایران بر استان خوزستان محرز گردید وانگهی اگر دولت انگلیس بنا به نوشته نویسندگان عرب حامی ایران بود هیچ دلیلی وجود نداشت که با تبانی دولت عثمانی و روس« یادداشت توضیحی» را به ضررایران تهیه و با فشار و تهدید به نماینده ایران تحمیل کند