آشنای بادفاع مقدس فصل اول بررسی مناقشات مرزی ایران و عراق (۱۳)انعقاد عهدنامه مرزی ۱۹۳۷بخش دوم

آشنایی با دفاع مقدس فصل اول بررسی مناقشات مرزی ایران و عراق قسمت( ۱۳) نقش انگلستان در انعقاد عهدنامه مرزی ۱۹۳۷ (بخش دوم) در مورد رژیم حقوقی اروند رود دو کشور توافق نمودند که رودخانه به طور متساوی برای کشتی‌های تجاری تمام کشورها باز باشد ولی در مورد کشتی های جنگی تنها کشتی های جنگی طرفین قرارداد از چنین حقی برخوردارند کلیه عوارض ماخوذه نیز جنبه حق الزحمه خواهد داشت و منحصراً برای نگهداری اروند رود و بهبود راه کشتیرانی مصرف خواهد شد مفهوم این امر که شط العرب برای کشتی‌های تجاری کلیه کشورها باز خواهد بود از نظر حقوق بین‌المللی آن است که شط العرب یک رودخانه داخلی عراق مانند دجله و فرات نیست بلکه یک آبراه تقریباً بین المللی است که کشتی‌های تجاری کشورها می‌توانند از آن عبور کنند و بدین مفهوم عراق نمی تواند به عنوان اعمال حاکمیت مطلق همانطور که در مورد دجله و فرات می‌تواند از ورود کشتی ها به آب راه شط العرب جلوگیری کند ماده ۴ پروتکل منضم به عهدنامه مرزی ۱۹۳۷ نشانه اعمال نفوذ صریح دولت انگلستان بر هر دو دولت ایران و عراق است زیرا این ماده مقرر می کند که هیچ یک از مقررات عهدنامه مذکور به حقوق و وظایفی که دولت عراق به موجب ماده عهد نامه ۳۰ ژوئن ۱۹۳۰نسبت به اروند رود در مقابل انگلیس دارد خللی وارد نخواهد کرد, ماده ۵ عهدنامه مقرر می دارد با توجه به اینکه ایران و عراق منافع مشترکی در کشتیرانی اروندرود دارند متعهد می شوند که قراردادی درباره نگهداری و بهبود راه کشتیرانی حفاری راهنمایی و عوارضی که باید اخذ شود منعقد کنند در ماده ۲ پروتکل ضمیمه نیز دو کشور تعهد کردند ظرف مدت یک سال از تاریخ اجرای عهدنامه قراردادی را که در ماده ۵ پیش‌بینی شده منعقد کنند بلاخره با انعقاد عهدنامه مرزی ۱۹۳۷ تلاش یکصد ساله ایران برای اعاده حقوق مسلم خود در اروندرود از میان رفت و عهد نامه مذکور مالکیت تمامی رودخانه را به عراق واگذار کرد که دولت انگلستان هم با انعقاد عهد نامه ی۱۹۳۷ به هدف دیرینه خود رسید و با حمایت از عراق و تهدید و فشار به ایران موقعیت خود را در شط العرب و عراق تثبیت کرد« باقر کاظمی« وزیر امور خارجه اسبق ایران در مورد نقش انگلیس می نویسد انگلیسها پیوسته از یک قرن و نیم قبل چه در موقع مذاکرات عهدنامه ارز روم و چه در مذاکرات اسلامبول چه قبل از جنگ بین المللی و چه پس از تشکیل حکومت عراق در جامعه ملل و غیره کوشش کردند ایران را از شط العرب محروم کنند پایان