آشنای بادفاع مقدس فصل اول بررسی مناقشات مرزی ایران و عراق (۷)یادداشت توضیحی

 قسمت هفتم

یادداشت توضیحی

دولت عثمانی در جریان مذاکرات ارز روم تلاش کرد تا علاوه بر شهر سلیمانیه ساحل شرقی اروند رود و حتی بنادر خرمشهر و آبادان را تصرف کند ولی به علت قدرت استدلال و تدبیر میرزا تقی خان امیرکبیر به رغم پستیبانی نمایندگان روس و انگلیس موفق به این کار نشد از اینرو چاره‌ای دیگر اندیشید دولت عثمانی قبل از مبادله اسناد یادداشتی برای سفرای روس و انگلیس فرستاد که به بهانه مبهم بودن بعضی از مفاد قرارداد سوالاتی را مطرح کرد تا از این طریق بتواند به مقصود خود برسد طبق این یادداشت توضیحی بندر خرمشهر از اطراف به مرز عثمانی محدود می‌شد و منطقه ساحل چپ اروند رود که در تصرف عشایر ایران بود و طبق نص صریح ماده دوم قرار داد ملک ایران شناخته می شد از مالکیت ایران خارج و به دولت عثمانی واگذار می شد دولت انگلیس مدافع یادداشت توضیحی و خواهان محدود کردن حاکمیت ایران بر خرمشهر و اروند رود بود حتی در کمیسیون ارز روم تلاش کرد که خرمشهر از ایران جدا شده به تصرف عثمانی درآید (شیل) وزیر مستشار انگلیس در تهران به» لرد کلی «می نویسد حال که دولت عثمانی از پشتیبانی دو دولت میانجی روس و انگلیس برخوردار است از چند نکته مشکوک عهدنامه تاویل هایی شده که با تایید و تصویب رسمی آن جناب و «مسیو استینف » بوده است دولت ایران هر دست و پا و کوششی که در ابطال آن ها کند دستش به جایی نخواهد رسید از آنجا که برخلاف تصمیم مسجل انگلستان و روسیه است و در نتیجه منافی رای دولت عثمانی نخواهد بود سرانجام وقتی میرزا محمدعلی خان برای مبادله اسناد تصویب قرارداد وارد اسلامبول شد سفرای دولت روس و انگلیس مبادله اسناد را به امضای یادداشت توضیحی توسط وی مشروط کردند میرزا محمدعلی خان بر اثر تهدید تطمیع و فشار سفرای مذ کور یادداشت توضیحی را امضا کرد دولت ایران بعد از اطلاع از این امر عمل میرزا محمد علی را خودسرانه دانست و مبادله اسناد تصویب قرارداد و یادداشت مذکور را به آن صورت باطل و غیر معتبر اعلام کرد