تجلی عقلانیت

 

 

عقلانیت گوهر ارزشمندی است که وجود آن در زندگی اجتماعی‌ـ سیاسی می‌تواند در تدبیر درست امور یاریگر ما باشد. بسیاری از تلخکامی‌ها در جامعه به دلیل فقدان عقلانیت است. اظهارات، تصمیمات و اقداماتی که بیش از آنکه برخاسته از عقلانیت باشد، متأثر از عواطف و احساسات و منفعت‌ها بوده و حاصلی جز متضرر شدن جامعه به همراه نخواهد داشت.

تصمیمات باید با شاخص عقلانیت سنجیده شود و اعتبار یابد. عقلانیت سیاسی به معنای آن است که در هنگام تصمیم‌گیری همه ابعاد موضوع و همه مؤلفه‌های مؤثر را مدنظر داشته باشیم. بی‌توجهی به بعدی از مسئله تصمیم را ناقص خواهد کرد و اهداف محقق نخواهد شد. در این میان، پس از مشخص کردن پارامترهای مؤثر، باید میزان اثرگذاری آنها و همچنین وزن و اعتبار آنها را نیز مشخص و مبتنی بر آن اولویت‌بندی کرد. بدون تعیین اولویت‌ها و تشخیص ندادن اصل و فرع‌ها، تصمیمات ما یا از موضع انفعال خواهد شد یا از موضع انتحار و هر چه هست حاصل آن عقلانیت سیاسی نخواهد شد!

از عقلانیت در آموزه‌های دینی با عنوان تدبیر و حکمت یاد شده است و بر حکمرانه مطلوب آن «حکمرانه حکیمانه» نام نهاده‌اند. این منطق علاوه بر آنکه در کلام اهل بیت(ع) جاری است، در سیره نظری و عملی امامین انقلاب نیز مورد تأکید قرار گرفته و بارها به مناسبت‌های مختلف به ابعاد آن پرداخته شده است. رهبر حکیم و فرزانه انقلاب اسلامی درباره حاکمیت عقلانیت در تصمیم‌گیری‌های نظام اسلامی می‌فرمایند:

«مبنای اقتدار در جمهوری اسلامی یک مبنای «عقلانیتی» است؛ یعنی ما اقتدار را بر اساس احساسات و عواطف و توهمات و مانند اینها دنبال نمی‌کنیم. محاسبه اقتدار ملی یک محاسبه عقلانی است؛ یعنی یک محاسبه درست و منطقی... بعضی‌ها اسم عقل و عقلانیت را که می‌آورند، منظورشان از عقلانیت ترسیدن است؛ وقتی می‌گویند عاقل باشید، یعنی بترسید، یعنی منفعل باشید، یعنی از مقابل دشمن فرار کنید! نه، ترسوها حق ندارند اسم عقلانیت را بیاورند. عقلانیت یعنی محاسبه درست. البته دشمن سعی می‌کند عقلانیت به آن معنای غلط را تلقین کند، بعضی هم نادانسته گاهی حرف‌های دشمن را تکرار می‌کنند.»

عملیات شکوه‌مند «وعده صادق» تحقق عینی عقلانیت اسلامی بود که حاصل آن تنبیه متجاوز، شکست هیمنه توخالی دشمن، شادی دل ملت ایران و همه آنهایی که در سراسر جهان دل در گرو عدالت و انسانیت دارند، و ایجاد وحدت و انسجام ملی در کشور بود. نصرتی الهی که به برکت خون شهیدان، تعالی یافت و دشمن را مفتضح کرد. لذا انتظار است در سایر عرصه‌ها نیز عناصر مسئول با به‌کارگیری عقلانیت انقلابی، موجب شکست دشمن و کامیابی و پیروزی روزافزون و مداوم مردم ایران شوند.

✍️ مجیدروزی